Паян Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн черетлӗ сессийӗ иртрӗ. Унта чылай ыйту пӑхса тухрӗҫ. Сесси, пытармасӑр каласан, хӗрӳ иртрӗ. Тӗслӗх вырӑнне нумай хваттерлӗ ҫурт-йӗре тӗплӗ юсассипе ҫыхӑннӑ саккун проектне илме пулать. Хысна укҫи-тенкипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва пӑхса тухнӑ чух та депутатсем тӗрлӗ шухӑш каларӗҫ. Кам мӗн калани депутат хӑш партире тӑнинчен пачах килмен тени вулакансене улталама пӑхни пулӗччӗ.
Юрӗ, кӑсӑклӑ та пӗлтерӗшлӗ йышӑнусен шутне Раҫҫей Федерацийӗн Федераци Пухӑвӗн Федераци Канашӗн пайташне Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗнчен суйланине кӗртмелле. Кун валли сессие депутатсем икӗ кандидат сӗннӗ. Пӗри – «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партин пайташӗ Владимир Михайлов, тепри — «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» кандидачӗ Вадим Николаев. Чӑваш парламенчӗ республика интересне Мускавра Вадим Николаев лайӑхрах хӳтӗлейрет тесе шухӑшларӗ курӑнать — уншӑн сасӑларӗ.
Вадим Николаев — «Чӑваш бройлерӗ» акционерсен хупӑ обществин пуҫлӑхӗ. 1959 ҫулта Красноармейски районӗнчи Ванюшкассинче ҫуралнӑ. Халӗ унӑн кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗнчи пуҫлӑх пуканне пушатма тивет. Унсӑр пуҫне паянтан вӑл республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ пулма пӑрахрӗ.
Красноармейски районӗнчи Мӑн Шетмӗ ял тӑрӑхӗнче ҫӗртме уйӑхӗн пӗрремӗш юнкунӗнче «Юнкун пуххи» ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал та мӑншетмӗсем ҫӗртмен 3-мӗшӗнче ярмӑрккӑна пухӑннӑ.
Район администрацийӗн пуҫлӑхне Андрей Шестакова, Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑм ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне Петр Павлова, Аркадий Лебедева К.Ивановӑн «Нарспи» поэминчи сӑнарсем Сетнерпе Нарспи ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ. Мӑн Шетмӗ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Полина Николаева тухса калаҫнӑ хыҫҫӑн «Алран кайми аки-сухи» юрра, Раҫҫей, Чӑваш Ен тата Красноармейски районӗн гимнӗсене янӑраттарнӑ.
Сцена ҫинчен юрӑ-ташӑ кайман. Мӑн Шетмӗ клубӗ ҫумӗнчи «Шурӑмпуҫ», Йӗпрем ялӗнчи «Чамыш», Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑм ял тӑрӑхӗн пултарулӑх ушкӑнӗ, Красноармейски районӗнчи Пикшик ял тӑрӑхӗн ушкӑнӗ юрласа-ташласа халӑха савӑнтарнӑ.
Ӗҫре палӑрнисене район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Шестаков тата Мӑн Шетмӗ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Полина Николаева грамотӑсемпе чысланӑ.
Сӑнсем (49)
Кӑҫал РФ Президенчӗ Владимир Путин «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» ордена парасси ҫинчен ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.
Ку ордена 7 ачаран ытларах ҫуратса ӳстерекен ҫемьесене параҫҫӗ. Тӑваттӑмӗш ачин 3 ҫул тултармалла. Палӑртмалла: 2013 ҫултанпа «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» ордена тивӗҫнисене 100 пин тенкӗ парса хавхалантараҫҫӗ.
Ачасене тивӗҫлӗ воспитани панӑшӑн, ҫӗмье йӑли-йӗркине сыхлама тӑрӑшнӑшӑн Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Валерий Александровичпа Наталия Николаевна Белинскисене «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» ордена пама йышӑннӑ.
Республикӑри тепӗр тӑватӑ ҫемьене «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орден медале пама йышӑннӑ. Вӗсем — Красноармейски районӗнчи Николай Павловичпа Римма Ильинична Игнатьевсем, Канаш районӗнчи Иван Григорьевичпа Галина Валериановна Николаевсем, Куславкка районӗнчи Борис Яковлевичпа Любовь Алексеевна Федоровсем, Шупашкарти Анатолий Петровичпа Вера Генадьевна Яковлевсем. Кунашкал наградӑпа тӑватӑ тата ытларах ачана воспитани паракансене чыслаҫҫӗ.
Кӑҫал та пӗлтӗрхи пекех Шупашкарӑн 2-мӗш ҫӑви ҫине ҫитсе Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшне асӑнчӗҫ. Пурӗ пиллӗкӗн ҫитрӗҫ — Ҫеҫпӗл Мишши енӗнчи тӑванӗсем, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музей заведующийӗ Антонина Андреева, Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай (Аҫтахар) Плотников.
Аса илтеретпӗр, пӗр хушӑ Николаева Укахви Николаевнӑн вил тӑпри ӑҫтине ҫухатнӑ пулнӑ, виҫӗмҫул кӑна Антонина Андреева тӑрӑшнипе тупайнӑ. Тӑванӗсем килмен хушӑра Ҫӗҫпӗл Мишшин амӑшӗн вил тӑприне юнашар пытарнӑ Виталий Михайловӑн (9 ҫулта вилнӗ) амӑшӗ тасатса-тирпейлесе тӑнӑ. Кӑҫал та Укахви Николаевнӑна асӑннӑ хыҫҫӑн чӑваш хастарӗсем юнашар выртакан пӗчӗк Виталие те асӑнчӗҫ, печени-пӗремӗкпе «хӑналарӗҫ».
Николаева Укахви Николаевна 1879 ҫулхи нарӑсӑн 21-мӗшӗнче (кӑҫал 135 ҫулхи юбилейӗ килет) хальхи Красноармейски районне кӗрекен Шывпуҫ Чуракасси ялӗнче ҫуралнӑ. 1970 ҫулхи раштавӑн 7-мӗшӗнче вилнӗ, 10-мӗшӗнче пытарнӑ. Юлашки ҫулӗсене хӗрӗ патӗнче пурӑннӑ. Хулана ӑна хӗрӗ 1952 ҫулта илсе килнӗ — ун чухне ялтисене пенси тӳлемен. Вӑл вӑхӑталла Чӑвашра выҫлӑх ҫулӗсем пулнине шута илсен кӑна Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшӗн пурнӑҫне ҫӑмӑллатас тесе тунӑ ӗнтӗ.
Ҫак, кӗҫнерникун, ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Шупашкар хулин 2-мӗш ҫӑви ҫинче Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшне асӑнма пухӑнӗҫ. Пуҫламӑшӗ 14 сехетре.
Николаева Укахви Николаевна 1879 ҫулхи нарӑсӑн 21-мӗшӗнче хальхи Красноармейски районне кӗрекен Шывпуҫ Чуракасси ялӗнче ҫуралнӑ. 1970 ҫулхи раштавӑн 7-мӗшӗнче вилнӗ, 10-мӗшӗнче пытарнӑ. Юлашки ҫулӗсене хӗрӗ патӗнче пурӑннӑ. Хулана ӑна хӗрӗ 1952 ҫулта илсе килнӗ — ун чухне ялтисене пенси тӳлемен. Вӑл вӑхӑталла Чӑвашра выҫлӑх ҫулӗсем пулнине шута илсен кӑна Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшӗн пурнӑҫне ҫӑмӑллатас тесе тунӑ ӗнтӗ. Юлашки ҫулӗсене Шупашкарта пурӑнса ирттернӗ май ӑна Шупашкарӑн 2-мӗш ҫӑви ҫине пытарнӑ.
Ҫеҫпӗл Мишши сӑвӑҫӑн пурнӑҫне хисеплекенсене пурне те ҫак мероприятие хутшӑнма йыхравлатпӑр.
Кӑмӑл-туйӑма алӑра тытма айӑплава пурнӑҫа кӗртекенсем вӗрентеҫҫӗ. Усалланса кайсан ҫын кашкӑра ҫаврӑнать тейӗн. Ҫав самантра вӑл ним те итлесшӗн мар, хӑйӗннех перет. Шӑпах хӗрсе кайнӑ вӑхӑтра преступленисем пулаҫҫӗ те чылай чух. Кӑштахран ҫын мӗн туса хуни пирки ҫавӑрттарса илейӗ те, анчах... чавса ҫывӑх та — ҫыртма ҫук.
Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федераци службинче условлӑ майпа айӑпланса шутра тӑракансене кӑмӑл-туйӑма тытса чарма, ал-урана ирӗке ямалла маррине тӑтӑшах вӗрентеҫҫӗ иккен. Психологсем вӗсемпе тӗрлӗ психокоррекци программипе ӗҫлесе хӑвӑрт ҫилленсе кайса усалланасран асӑрханма хӑнӑхтараҫҫӗ. Ҫак уйӑхра специалистсем Красноармейски, Канаш тата Вӑрнар районӗсенчи тата Ҫӗнӗ Шупашкарти филиалсене ҫитсе условлӑ айӑпланнисемпе тӗл пулӗҫ.
Эпир кӑҫал «Шан мана, тӗнче!» интернет конкурс йӗркелерӗмӗр. Унӑн тӗллевӗ — ачасемпе ҫамрӑксене тата чӑваш чӗлхипе литературине, культурине вӗрентекенсене чӑваш халӑхӗн кун-ҫулӗпе кӑсӑклантарасси, литература пултарулӑхне аталантарасси, тӑван тавралӑхра пулса иртекен чи кӑсӑк енсене илемлӗ литература мелӗсемпе уҫса пама хавхалантарасси. Литӑмӑртӑва пӗтӗмлетме те вӑхӑт ҫитрӗ ӗнтӗ.
Ушкӑнсем кӑҫал нумаях пулмарӗҫ — хайлавсем сахалтарах килчӗҫ ҫав. Апла-и, капла-и, пурӗ 39 сӑвӑ-калав йышӑнтӑмӑр. Хаклав ӗҫне ЧПГӐИ ӗҫченӗ, чӑваш ҫыравҫи Альбина Мышкина тата Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Аҫтахар Плотников хутшӑнчӗҫ. Пӗтӗмлетнӗ май ҫак хутшӑнакансене саламлама пулать:
6–7 классем:
1 вырӑн: Анастасия Киршевӑн «Мӑнуксем патне янӑ салам» сӑвви (Муркаш районӗ);
2 вырӑн: Юлия Вазюковӑн «Чӑваш ҫӗрӗ, пурӑн ӗмӗр» сӑвви (Сӗнтӗрвӑрри районӗ, Ӗсмел шкулӗ);
3 вырӑн: Наталия Париковӑн «Рейхстаг умӗнче» сӑвви (Хӗрлӗ Чутай районӗ, Штанаш).
8-мӗшрисем (сӑвӑ хайлас енӗпе):
1-мӗш вырӑн: Шупашкарти 1-мӗш гимназире вӗренекен Никита Леонтьев («Ҫеҫпӗл патне ҫырнӑ ҫыру»);
2-мӗш вырӑн: Красноармейски шкулӗнче вӗренекен Анастасия Алексеева («Амӑшсем кӗтеҫҫӗ макӑрса.
Ҫак уйӑхӑн 18-мӗшӗнче пирӗн республикӑра Пӗтӗм тӗнчери VIII кинофестиваль уҫӑлӗ. Унӑн президенчӗ малтанхи пекех Раҫҫей халӑх артисчӗ, «Мосфильм» киноконцерн тӗп пуҫлӑхӗ Карен Шахназаров юлӗ. Анчах хӑй вӑл килеймест иккен. Ҫакӑн сӑлтавӗ вӑл «Анна Каренина» фильм ӳкерме пуҫланипе ҫыхӑннӑ-мӗн.
Аса илтеретпӗр, фестиваль хӑнисем куракансемпе Шупашкарта, Етӗрне, Пӑрачкав, Красноармейски районӗсенче тӗл пулӗҫ. Фильмсене яланхиллех тӳлевсӗр кӑтартӗҫ.
Тӳресен 11 ӗҫ пахаламалла лекӗ. Сахал йышлӑ халӑхсен фильмӗсене Евгений Цымбал режиссер, сценарист, актер ертсе пыракан ушкӑн тишкерӗ. Фестиваль вӑхӑтӗнче Раҫҫейре, Финляндире, Хорватире, Казахстанра ӳкернӗ кинокартинӑсемпе паллашма май килӗ. Ҫавнашкалах чӑваш режиссерӗсем ҫӗнӗ 3 ӗҫ кӑтартӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Красноармейскинчи культура ҫуртӗнче педагогсен хорӗсен конкурсӗ иртнӗ. Унта вӗренӳ учрежденийӗсенчи виҫӗ хор хутшӑннӑ.
Вӗсем тӗрлӗ юрӑ шӑрантарнӑ. Чӑвашла та юрланӑ вӗсем. Юрӑсем Аслӑ Ҫӗнтерӳпе ҫыхӑннӑ.
Малтанах конкурсҫӑсене Красноармейски район администрацийӗн вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗ Алексей Васильев, вӗренӳ ӗҫченӗсен профсоюз председателӗ Светлана Суховетрюк саламланӑ.
Юлашкинчен жюри председателӗ Николай Никоноров тухса калаҫнӑ май пӗтӗмлетӳ тунӑ. Ҫапла майпа пӗрремӗш вырӑна Красноармейски шкулӗн вӗренткенӗсен хорӗ йышӑннӑ. Иккӗмӗшне Трак шкулӗ тухнӑ. Виҫҫӗмӗшне чатукассисем йышӑннӑ.
Сӑнсем (9)
Ҫу уйӑхӗн 18–23-мӗшӗсенче Шупашкарта кинофестиваль саккӑрмӗш хут иртӗ. Конкурс программине тулли метражлӑ 11 фильма кӗртнӗ. Сахал йышлӑ халӑхсен конкурсӗнче 13 ӗҫ тупӑшӗ. Пӗтӗмпе фестивальте ҫынсем 43 фильм курӗҫ. Вӗсенчен 37-шӗ илемлӗ фильм, 6-шӗ — документлӑ.
Фестивале режиссерсем, продюсерсем, театрпа кино актерӗсем, киноведсем, кинокритиксем хутшӑнмалла. Пӗтӗмпе — 40 ытла ҫын. Ытти ҫулсенчи пекех фестиваль президенчӗ Карен Шахназаров пулӗ.
Сахал йышлӑ халӑхсен конкурсӗнче Пушкӑрт, Тутар, Якут, Буряти, Чӑваш республикисенчи, Алтай крайӗнчи фильмсене кӑтартӗҫ.
Фестивальте чылай мероприяти ирттерме палӑртнӑ. Вӑл Шупашкарта кӑна мар, Етӗрне, Пӑрачкав, Красноармейски районӗсенче те иртӗ. Фильмсене унчченхи пекех тӳлевсӗр курма май пулӗ.
Фестивальте конкурса хутшӑнакан фильмсем:
• «Кино про Алексеева» (чӑв. Кино Алексеев ҫинчен), режиссерӗ Михаил Сегал (Раҫҫей)
• «Белая белая ночь» (чӑв. Шурӑ-шурӑ каҫ), режиссерӗ Рамиль Салахутдинов (Раҫҫей)
• «Как меня зовут» (чӑв.
+3.3 °C